Các yếu tố gây viêm đường hô hấp dưới và triệu chứng thường gặp

Viêm đường hô hấp dưới thuộc nhóm các bệnh lý xảy ra tại các cơ quan đường hô hấp dưới (từ thanh quản trở xuống). Những bệnh này thường do nhiều yếu tố gây ra. So với các bệnh viêm đường hô hấp trên thì những bệnh này diễn tiến nặng hơn, dễ tái phát, khó điều trị và nguy cơ biến chứng cao. Do đó chúng ta cần phải nắm được các yếu tố gây viêm đường hô hấp dưới để chủ động hơn trong việc kiểm soát cũng như phòng ngừa bệnh.

1. Các bệnh thường gặp do viêm đường hô hấp dưới

Viêm hay nhiễm trùng đường hô hấp dưới là tình trạng tổn thương những cơ quan thuộc đường hô hấp dưới. Các cơ quan này được tính từ dưới thanh quản, bao gồm tiểu phế quản, phế quản, khí quản, phổi (hay các phế nang trong phổi).

So với những bệnh lý xảy ra tại đường hô hấp trên thì những bệnh lý ở đường hô hấp dưới thường mang tính chất nghiêm trọng hơn, diễn tiến bệnh phức tạp, dễ gây ảnh hưởng nặng đến đường thở và nguy hiểm đến tính mạng người bệnh nếu không được chẩn đoán và điều trị từ sớm. 

Cấu tạo đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới

Sau đây là những bệnh lý viêm đường hô hấp dưới phổ biến: 

1.1. Viêm phế quản

Khi các vi sinh vật từ ngoài môi trường tấn công vào niêm mạc phế quản sẽ gây ra những tổn thương mang tính viêm nhiễm. Lúc này niêm mạc sẽ bị sưng lên, tiết ra nhiều dịch nhầy ứ đọng dẫn tới bít tắc phế quản. Hay gặp nhất là tình trạng viêm phế quản cấp tính. Nếu được theo dõi và điều trị tích cực, bệnh thường chỉ kéo dài trong vài tuần. Ngược lại nếu điều trị không đúng cách thì bệnh có thể kéo dài dai dẳng hoặc tái phát nhiều đợt, nguy cơ diễn tiến thành dạng mạn tính và các biến chứng khác.

1.2. Viêm phổi

Phế nang là đơn vị chức năng chính cấu tạo trong phổi với vai trò chính là trao đổi khí. Khi bộ phận này bị tổn thương sẽ làm gián đoạn chức năng này, lúc đó sẽ có nhiều dịch thừa tồn đọng trong các phế nang, ảnh hưởng đến hoạt động hô hấp cũng như quá trình tiếp nhận oxy, đây CO2 ra ngoài phổi. Khi máu bị thiếu hụt oxy sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp đến não và hệ thống tim mạch trong cơ thể.

Viêm phổi thường có xu hướng diễn tiến nặng, nguy hiểm, cần theo sát quá trình điều trị cũng như theo dõi y tế. Bệnh đặc biệt nghiêm trọng ở đối tượng trẻ nhỏ và người già nên tuyệt đối không được chủ quan. 

Có nhiều tác nhân gây viêm phổi nhưng thường gặp nhất là do vi khuẩn. Để điều trị viêm phổi trong trường hợp này thì cần sử dụng các loại thuốc kháng sinh.

1.3. Viêm tiểu phế quản

Viêm tiểu phế quản xuất hiện chủ yếu ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi. Bệnh thường gây ra các phản ứng như sưng niêm mạc hô hấp, tăng tiết và tích tụ dịch nhờn gây cản trở đường thở khiến bệnh nhân hay cảm thấy khó thở. 

Nhìn chung các bệnh lý viêm đường hô hấp dưới khá tương đồng với nhau, đều cùng gây sưng và cản trở đường thở. Khi sớm xuất hiện các triệu chứng nêu trên, người bệnh tốt nhất nên đi khám sớm để xác định chính xác tình trạng bệnh và có phác đồ điều trị phù hợp nhất.

2. Các yếu tố gây viêm đường hô hấp dưới

Bất kỳ ai cũng có thể gặp phải các bệnh lý viêm đường hô hấp dưới, nhưng phổ biến và nguy hiểm nhất là trẻ nhỏ, người cao tuổi và người có hệ miễn dịch kém. Yếu tố gây viêm đường hô hấp dưới thường gặp nhất đó là các loại virus, vi khuẩn hoặc các tác nhân khác từ ngoài môi trường.

2.1. Viêm đường hô hấp dưới do virus

Các loại virus gây viêm đường hô hấp dưới hay gặp đó là: virus cúm A, cúm B, virus hợp bào hô hấp, Rhinovirus, Adenovirus và gần đây nhất là Coronavirus (SARS-CoV-2),...

2.2. Vi khuẩn gây viêm đường hô hấp dưới

Các loại vi khuẩn điển hình dẫn đến viêm đường hô hấp dưới: Phế cầu khuẩn Streptococcus pneumoniae, moraxella catarrhalis hay Haemophilus influenzae,... và các loại nấm khác gồm Mycoplasma, Chlamydia,... nhưng hiếm gặp hơn.

2.3. Các yếu tố gây viêm đường hô hấp dưới khác

Ngoài những tác nhân chính nêu trên, nhiều trường hợp bệnh nhân bị viêm đường hô hấp dưới còn xuất phát từ các yếu tố khác từ ngoài môi trường, ví dụ như:

• Bụi bẩn, ô nhiễm không khí;

• Hơi nước, hóa chất;

• Khói thuốc lá (bao gồm cả chủ động lẫn thụ động);

• Các dị nguyên gây dị ứng.

Những yếu tố điển hình gây viêm đường hô hấp dưới

Đặc biệt, các bệnh viêm đường hô hấp dưới thường xuyên gặp ở những đối tượng như người già trên 65 tuổi, trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, người vừa mắc bệnh cảm cúm, bệnh nhân có hệ miễn dịch yếu, người vừa trải qua phẫu thuật,...

3. Các dấu hiệu nhận biết viêm đường hô hấp dưới

Phụ thuộc vào cơ quan bị nhiễm trùng là gì mà triệu chứng của bệnh sẽ khác nhau. Tuy nhiên nhìn chung viêm đường hô hấp dưới thường có các biểu hiện như sau:

• Triệu chứng ở khí quản: khó nói, khàn giọng;

• Triệu chứng ở phế quản: tức ngực, nặng ngực, ho khan, ho có đờm;

• Triệu chứng ở tiểu phế quản: thở rít, khó thở, thở khò khè;

• Triệu chứng cho thấy phổi đang bị tổn thương: đau ngực mỗi khi hít sâu, khó thở, ho ra máu và ho có đờm;

• Các triệu chứng toàn thân có thể gặp phải ở bệnh nhân viêm đường hô hấp dưới như: sốt cao, mệt mỏi,.... Các trường hợp nặng có thể gây suy hô hấp, nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm khuẩn, thậm chí tử vong.

Phụ thuộc vào cơ quan bị nhiễm trùng là gì mà triệu chứng của bệnh sẽ khác nhau

Ngoài ra, biểu hiện viêm đường hô hấp dưới có thể khác nhau ở những thể bệnh như viêm phế quản mạn tính, viêm phế quản cấp tính hay viêm phổi. Để xác định, đánh giá cụ thể hơn tình trạng bệnh và có phương án điều trị phù hợp, bác sĩ sẽ cần thăm khám thông qua những biện pháp chuyên sâu hơn.

Với những yếu tố gây viêm đường hô hấp dưới đã liệt kê ở trên, bạn hoàn toàn có thể chủ động phòng tránh và ngăn ngừa nguy cơ mắc phải các bệnh lý này. Hãy thay đổi lối sống lành mạnh hơn, tăng cường hệ miễn dịch, tránh xa khói bụi cũng như khói thuốc lá để bảo vệ hệ hô hấp của bạn.

Trong trường hợp bạn cần được tư vấn thêm về các bệnh lý đường hô hấp, hãy đến khám tại Chuyên khoa Hô hấp của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC. Đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm tại viện sẽ thăm khám và tư vấn giúp bạn về tình trạng sức khỏe hiện tại cũng như phương án điều trị tối ưu nhất. Để được hỗ trợ thêm, quý bạn đọc vui lòng liên hệ theo hotline 1900 56 56 56.